Chiwerewere - kupewa

Kugwiriridwa ndi mtundu uliwonse wakugonana kapena kukhudzana komwe kumachitika popanda chilolezo chanu. Izi zikuphatikiza kugwiriridwa (kulowa mokakamizidwa) ndikukhudza kugonana kosafunikira.

Kugwiriridwa nthawi zonse ndi vuto la wolakwira (munthu amene amamuchitira). Sikuti ndi akazi okha omwe angapewe kuchitiridwa zachipongwe. Kupewa nkhanza zakugonana ndiudindo wa anthu onse m'deralo.

Mutha kuchitapo kanthu kuti mukhale otetezeka, ndikusangalala ndi moyo wokangalika komanso ochezera. Chofunikira ndikuphunzira zambiri za vutoli ndikutsatira malangizo othandiza kuti mudziteteze komanso anzanu.

Malinga ndi akatswiri azaumoyo, tonse tili ndi udindo wothandiza popewa kuzunzidwa. Aliyense akuyenera kuchitapo kanthu polimbana ndi nkhanza zogonana mdera lawo.

Lankhulani. Ngati mumva wina akunyoza kapena akuvomereza zankhanza zakugonana, lankhulani. Mukawona wina akukuzunzani kapena kukumenyani, itanani apolisi nthawi yomweyo.

Thandizani kukhazikitsa malo ogwirira ntchito kapena kusukulu. Funsani za malo antchito kapena mapulogalamu kusukulu omwe amalankhula za kuzunzidwa kapena kuzunzidwa. Dziwani komwe mungapite kukanena kuti akukuzunzani kapena kukuchitirani zachiwawa.

Perekani chithandizo. Ngati mumadziwa mnzanu kapena abale anu omwe ali pachibwenzi, perekani chithandizo chanu. Aphatikizeni ndi mabungwe am'deralo omwe angathandize.

Phunzitsani ana anu. Uzani ana kuti ayenera kusankha omwe angawakhudze komanso komwe - ngakhale abale awo. Adziwitseni kuti nthawi zonse amabwera kwa inu ngati wina awakhudza mosayenera. Phunzitsani ana kuti azilemekeza ena komanso kuchitira anzawo zinthu momwe iwo angafunire kuchitiridwa.

Phunzitsani achinyamata za chilolezo. Onetsetsani kuti achinyamata akumvetsetsa kuti zogonana zilizonse kapena zochitika zina ziyenera kuvomerezedwa ndi anthu onse mwaulere, mofunitsitsa komanso momveka bwino. Chitani izi asanayambe chibwenzi.

ZIMENE MUNGACHITE KUTI MUZITHANDIZA KUTI ANZANU AKHALE OKHULUPIRIKA

Kuyimilira kwa omwe akuyimirira ndikulowererapo ndikuchitapo kanthu mukawona wina ali pachiwopsezo chogwiriridwa. RAINN (Rape, Abuse, and Incest National Network) ili ndi njira 4 izi zothandizila wina yemwe ali pachiwopsezo, ndikudzitchinjiriza.

Pangani zosokoneza. Izi zitha kukhala zosavuta monga kusokoneza zokambirana kapena kupereka chakudya kapena zakumwa kuphwando.

Funsani mwachindunji. Funsani ngati munthuyo ali pachiwopsezo ngati ali pamavuto ndipo akusowa thandizo.

Tchulani kwa wolamulira. Kungakhale kotetezeka kwambiri kukambirana ndi wamkulu yemwe angathandize. Funsani thandizo kuchokera kwa mlonda, bouncer, wogwira ntchito, kapena RA. Ngati mukufunika, itanani 911 kapena nambala yadzidzidzi yakwanuko.

Lembani anthu ena. Simuyenera kutero ndipo mwina simuyenera kuchitapo kanthu nokha. Pemphani mnzanu kuti abwere nanu kudzafunsa munthuyo ngati ali bwino. Kapena funsani wina kuti alowerere ngati mukuwona kuti angathe kutero mosatekeseka. Lankhulani ndi abwenzi a munthu yemwe ali pachiwopsezo kuti muwone ngati angathe kumuthandiza.

ZIMENE MUNGACHITE KUTI MUZITHANDIZA MUZIKHALA NTHAWI YABWINO

Sizingatheke kuteteza kwathunthu ku nkhanza zogonana. Komabe, ndikofunikira kudziwa zomwe mungachite kuti mukhale otetezeka.

Mukakhala nokha:

• Khulupirirani chibadwa chanu. Ngati china chake sichikumveka bwino, yesetsani kudzichotsa pamalopo. Ndibwino kunama kapena kupereka zifukwa ngati zingakuthandizeni kuthawa.
• Pewani kukhala nokha ndi anthu omwe simukuwadziwa kapena kuwakhulupirira.
• Dziwani komwe muli komanso zomwe zili pafupi nanu. Mukakhala kunja, musamatseke makutu anu onse ndi mahedifoni anyimbo.
• Sungani foni yanu ndikulipiritsa. Ngati kuli kofunikira, onetsetsani kuti muli ndi ndalama kapena makhadi a kireditioti mukakwera kanyumba kunyumba.
• Khalani kutali ndi malo opanda anthu.
• Yesetsani kuoneka olimba, olimba mtima, ozindikira, komanso otetezeka m'dera lanu.

Pamaphwando kapena m'malo ena ochezera, nazi njira zina zanzeru zomwe mungachite:

• Pitani ndi gulu la anzanu, ngati zingatheke, kapena pitirizani kulumikizana ndi munthu amene mumamudziwa nthawi yachisangalalo. Samalani wina ndi mnzake, ndipo musasiye aliyense pa phwando.
• Pewani kumwa mowa kwambiri. Dziwani malire anu ndipo onetsetsani kuti mumamwa zochuluka bwanji. Tsegulani zakumwa zanu. Musalandire zakumwa kuchokera kwa munthu amene simukumudziwa ndikusunga chakumwa kapena chakumwa pafupi nanu. Wina akhoza kumwa zakumwa zanu, ndipo simudzatha kunena chifukwa simungamve fungo kapena kulawa zakumwa zogwiririra.
• Ngati mukuganiza kuti mwamwa mankhwala osokoneza bongo, uzani mnzanu kuti achoke kuphwandoko kapena momwemo kuti mupeze thandizo nthawi yomweyo.
• Osapita kwina kulikonse kapena kusiya phwando ndi munthu amene simukumudziwa kapena womasuka naye.
• Dziwani wina bwino musanakhale nthawi yocheza limodzi. Gwiritsani ntchito masiku angapo oyamba m'malo opezeka anthu ambiri.
• Ngati muli ndi munthu amene mumamudziwa ndipo chibadwa chanu chimakuwuzani kuti china chake sichili bwino, khulupirirani momwe mumamvera ndikuthawa munthuyo.

Ngati mukukhala kuti mukukakamizidwa kuchita zogonana zomwe simukufuna, zinthu zomwe mungachite ndi izi:

• Nenani momveka bwino zomwe simukufuna kuchita. Kumbukirani, simuyenera kuchita zinthu zomwe simumva bwino kuchita.
• Khalanibe ozindikira malo anu ndi momwe mungapulumukire ngati kuli kofunikira.
• Pangani mawu apadera achinsinsi kapena chiganizo chomwe mungagwiritse ntchito ndi mnzanu kapena wachibale. Mutha kuwaimbira foni ndikunena ngati mukukakamizidwa kugonana kosayenera.
• Ngati mukufuna, pangani chifukwa chomwe mukufunira kuchoka.

Mungafune kuganizira zodzitetezera. Izi zitha kukulitsa kudzidalira kwanu ndikupereka maluso ndi njira zothandiza pazochitika zosiyanasiyana.

ZOTHANDIZA

Kugwirira, Kuzunza & Kugonana Padziko Lonse - www.rainn.org.

WomensHealth.gov: www.womenshealth.gov/relationship-and-safety

Chiwerewere - kupewa; Kugwirira - kupewa; Tsiku logwiriridwa - kupewa

Malo Othandizira Kuteteza ndi Kuteteza tsamba lawebusayiti. Kugwiriridwa ndi kuzunzidwa komanso matenda opatsirana pogonana. www.cdc.gov/std/tg2015/Gonana-assault.htm. Idasinthidwa pa Januware 25, 2017. Idapezeka pa February 15, 2018.

Cowley DS, Lentz GM. Zokhudza mtima za matenda achikazi: kukhumudwa, nkhawa, kupsinjika kwamtsogolo, mavuto akudya, zovuta zogwiritsira ntchito mankhwala, odwala "ovuta", ogonana, kugwiririra, nkhanza zapabanja, komanso chisoni. Mu: Lobo RA, Gershenson DM, Lentz GM, Valea FA, olemba. Gynecology Yambiri. Wachisanu ndi chiwiri. Philadelphia, PA: Elsevier; 2017: mutu 9.

Hollander JA. Kodi maphunziro a zodzitetezera amateteza nkhanza kwa amayi? Kuchitira Nkhanza Akazi. 2014 Mar; 20 (3): 252-269.

Linden JA, Riviello RJ. Kugwiriridwa. Mu: Makoma RM, Hockberger RS, Gausche-Hill M, eds. Rosen's Emergency Medicine: Concepts and Clinical Practice. 9th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2018: chap 58.