Chitetezo cha Katemera

Zamkati

• Chidule
• Katemera ndi chiyani?
• Kodi katemera amachititsa zoyipa?
• Kodi katemera amayesedwa bwanji kuti akhale otetezeka?

Chidule

Katemera ndi chiyani?

Katemera amatithandiza kwambiri kuti tikhale athanzi. Amatiteteza ku matenda oopsa ndipo nthawi zina amapha. Katemera ndi jakisoni (kuwombera), zakumwa, mapiritsi, kapena zopopera zam'mphuno zomwe mumamwa kuphunzitsa chitetezo cha mthupi lanu kuzindikira ndi kuteteza ku majeremusi owopsa. Majeremusiwa akhoza kukhala ma virus kapena bacteria.

Mitundu ina ya katemera imakhala ndi tizilombo tomwe timayambitsa matenda. Koma majeremusi aphedwa kapena afooka mokwanira kotero kuti sangakudwalitseni. Katemera wina amakhala ndi gawo limodzi chabe la nyongolosi. Mitundu ina ya katemera imaphatikizapo malangizo am'maselo anu kuti apange protein ya nyongolosi.

Mitundu yosiyanasiyanayi imayambitsa chitetezo chamthupi, chomwe chimathandiza thupi lanu kulimbana ndi majeremusi. Chitetezo cha m'thupi lanu chimakumbukiranso kachilomboka ndi kumachivulaza ngati kachilomboka kadzayambiranso. Chitetezo ku matenda ena chimatchedwa chitetezo chokwanira.

Matendawa amatha kukhala owopsa. Chifukwa cha izi, kuteteza chitetezo kuchokera ku katemera ndikotetezeka kuposa kupeza chitetezo chokwanira chifukwa chodwala matendawa. Kwa katemera wochepa, kulandira katemera kumatha kukupatsani chitetezo chamthupi kuposa matendawa.

Kodi katemera amachititsa zoyipa?

Monga mankhwala, katemera wina aliyense amatha kuyambitsa zovuta zina. Nthawi zambiri zotsatirapo zake zimakhala zazing'ono, monga mkono, zilonda, kapena malungo pang'ono. Nthawi zambiri zimangopita masiku ochepa. Zotsatira zofala izi nthawi zambiri zimakhala chizindikiro chakuti thupi lanu likuyamba kupanga chitetezo chamatenda.

Zotsatira zoyipa zochokera ku katemera zimatha kuchitika, koma ndizochepa kwambiri. Zotsatirazi zimatha kuphatikizira zovuta zomwe zimachitika. Zotsatira zina zoyipa ndizosiyana pa katemera aliyense. Lankhulani ndi omwe amakuthandizani ngati muli ndi nkhawa ndi thanzi lanu mukalandira katemera.

Anthu ena amakhala ndi nkhawa kuti katemera waubwana angayambitse vuto la autism spectrum disorder (ASD). Koma maphunziro ambiri asayansi awona izi ndipo sanapeze ulalo pakati pa katemera ndi ASD.

Kodi katemera amayesedwa bwanji kuti akhale otetezeka?

Katemera aliyense wovomerezedwa ku United States amapyola mayeso ambiri achitetezo. Zimayamba ndi kuyesa ndi kuwunika katemera asanavomerezedwe ndi Food and Drug Administration (FDA). Izi zimatha kutenga zaka zingapo.

• Choyamba, katemerayu amayesedwa m'malabu. Kutengera kuyesaku, a FDA amasankha ngati angayesere katemerayu ndi anthu.
• Kuyesedwa ndi anthu kumachitika kudzera m'mayesero azachipatala. M'mayeserowa, katemera amayesedwa kwa odzipereka. Mayesero azachipatala nthawi zambiri amayamba ndi odzipereka 20 mpaka 100, koma pamapeto pake amaphatikizapo odzipereka masauzande ambiri.
• Mayeso azachipatala ali ndi magawo atatu. Mayeserowa akufuna yankho la mafunso ofunikira monga
  • Kodi katemerayu ndiwabwino?
  • Kodi ndi kuchuluka kotani (kuchuluka) komwe kumagwira ntchito bwino?
  • Kodi chitetezo cha mthupi chimachitanji?
  • Ndizothandiza motani?
• Pogwira ntchitoyi, a FDA amagwira ntchito limodzi ndi kampani yomwe imapanga katemerayu kuti aunike chitetezo cha katemerayu. Katemerayu akapezeka kuti ndi wotetezeka komanso wothandiza, adzavomerezedwa ndikupatsidwa chilolezo ndi FDA.
• Katemera atakhala ndi chilolezo, akatswiri angaganize zowonjezerapo katemera woyenera, kapena katemera. Ndondomekoyi ikuchokera ku Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Ili ndi mndandanda wama katemera omwe akulimbikitsidwa m'magulu osiyanasiyana a anthu. Amalemba mndandanda wamagulu omwe ayenera kulandira katemera, kuchuluka kwa mankhwala omwe angafunike, komanso nthawi yoyenera.

Kuyezetsa ndi kuwunika kumapitilira katemera akavomerezedwa:

• Kampani yopanga katemera amayesa katemera uliwonse wamagulu abwino kuti akhale otetezeka. A FDA amawunika zotsatira za mayesowa. Imayang'ananso mafakitale omwe amapangira katemerayu. Kufufuzaku kumathandizira kuti katemera akwaniritse miyezo ya chitetezo ndi chitetezo.
• FDA, CDC, ndi mabungwe ena aboma akupitiliza kuwunika chitetezo chake, kuti ayang'ane zotsatira zoyipa zomwe zingachitike. Ali ndi machitidwe owunikira zovuta zilizonse zachitetezo ndi katemera.

Izi zachitetezo chapamwamba komanso kuyesa zimathandizira kuti katemera ku United States akhale otetezeka. Katemera amateteza kumatenda oopsa, ngakhale akupha. Sikuti zimangokutetezani, komanso zimathandiza kuti matendawa asafalikire kwa ena.